Co nam przyniósł 2021 rok? Cz. I przejdź do galerii

Pierwsza część wspomnień obejmuje miesiące od stycznia do kwietnia. Na początku roku pandemia uniemożliwiła organizację barwnych Orszaków Trzech Króli, ale zmieniające się powoli obostrzenia sprawiły, że już w marcu, po rocznej przerwie, powędrowali uczestnicy Ekstremalnych Dróg Krzyżowych w regionie. Podczas świąt Wielkanocnych mogliśmy modlić się w kościołach w reżimie sanitarnym. W tym czasie kolejne w diecezji krzyże morowe ustawiono w parafiach w Sońsku, Drogiszce i Makowie Mazowieckim.

Jednak pierwsze 4 miesiące roku będziemy wspominać przede wszystkim przez pryzmat uroczystych obchodów 90. rocznicy pierwszego objawienia Jezusa Miłosiernego św. siostrze Faustynie w Płocku i zawierzenia diecezji św. Józefowi, patronowi mijającego roku w Kościele.

Styczeń: Zakończyły się badania nad Pontyfikałem płockim I

  - Pontyfikał nie jest tylko szacownym zabytkiem, cennym zbiorem zapisów tajemniczych obrzędów czy pomnikiem wiedzy o tym, jak, czym i na czym w średniowieczu pisano. Jest skarbcem ówczesnych modlitw - modlitw, które są głębokie, piękne i nadal mogą być odmawiane - przekonywał ks. prof. H. Seweryniak. Agnieszka Małecka /Foto Gość

Na początku roku poznaliśmy efekty prac nad najcenniejszym z zabytków piśmienniczych diecezji płockiej. Żaden średniowieczny kodeks w Polsce nie doczekał się jeszcze studium przy użyciu tak nowoczesnych metod. Działania, które trwały przez ostatnie kilka lat, zaowocowały trzytomowym kompleksowym opracowaniem dzieła.

Pontyfikał został wywieziony przez Niemców wraz z innymi bezcennymi kodeksami z Biblioteki WSD w Płocku w 1941 roku. Po 30 latach od rozpoczęcia pierwszych działań mających na celu odzyskanie dzieła, wiosną 2015 roku powrócił do zbiorów diecezji. Już wtedy pojawiła się myśl, żeby dokonać jego konserwacji i przeprowadzić kompleksowe badania. Działania rozpoczął ks. dr Dariusz Majewski, który do wstępnych prac zaprosił grono miejscowych teologów, a także specjalistów w zakresie badań nad manuskryptami średniowiecznymi. Ks. prof. Majewski wydał w 2016 roku książkę "Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza", będącą zbiorem wyników tych początkowych poszukiwań, oraz zorganizował sympozjum w opactwie benedyktyńskim.

- To właśnie podczas tego sympozjum, w którym wzięli udział autorzy opracowań, a także m.in. prof. Wojciech Kowalski, pełnomocnik Ministra Spraw Zagranicznych ds. Restytucji Dóbr Kultury (walnie przyczynił się do zwrotu zabytku przez Niemców), kilkakrotnie powracała sprawa konserwacji zniszczonej księgi i jej profesjonalnego zbadania - opowiadał ks. prof. Henryk Seweryniak, kierownik projektu, któremu udało się - za pośrednictwem Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, na którym od lat pracował – pozyskać grant w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą "Narodowy Program Rozwoju Humanistyki".

Projekt zrealizowali naukowcy z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Uniwersytetu Warszawskiego i Muzeum Azji i Pacyfiku. W efekcie ich pracy powstała niezwykła monografia obejmująca krytyczną edycję tekstu łacińskiego, jego przekład na język polski oraz faksymile.

- Do tej pory nie tylko nie dysponowaliśmy tłumaczeniem pontyfikału, ale również nikt nie dokonał jego analizy teologicznej, która dotyczy wielu kluczowych pytań, związanych z treścią tej księgi: Jak sprawowano w jego świetle najważniejsze tajemnice wiary? Jakie są w nim wiodące obrazy Kościoła i jego podstawowych instytucji? Jak rozumiano rolę: biskupa, a także papieża, metropolity i prezbitera? W XII-XIV wieku chrześcijaństwo na Mazowszu wciąż szerzyło się, krzepło – jak więc konsekrowano świątynie? Tyle mówi się o średniowiecznych klątwach – jakie jest ich znaczenie w pontyfikale? Jakie jest w księdze miejsce aniołów i świętych, a jakie diabła? W jaki sposób sprawowano wtedy synody? Jaką wagę ma w nim Biblia, a szczególnie obficie wykorzystywany Stary Testament? W jakiej relacji pozostaje nasz kodeks do tradycji starożytnych i średniowiecznych soborów i synodów, na ile czuje się nią związany? Z jakich innych źródeł: liturgicznych, teologicznych i prawnych czerpie? Nikt jeszcze nie podjął się odpowiedzi na te pytania, ważne z jednej strony dla zrozumienia specyfiki mazowieckiego średniowiecza, a z drugiej, jego powiązań z kulturą łacińskiego Zachodu. Dlatego jestem przekonany, że ich podjęcie przez nas zespół, a także udostępnienie gronu zainteresowanych czytelników i badaczy krytycznej edycji pontyfikału i jego przekładu na język polski stało się ważnym wkładem do badań nad średniowieczną kulturą, liturgią i życiem społecznym w kraju Piastów - mówił ks. Seweryniak, kierownik projektu.

Księga pochodzi z przełomu XII i XIII wieku. Składa się z 211 kart pergaminowych o wymiarach 270x185 mm. Zawiera opisy i normy 85 obrzędów. W 233 miejscach zapisom tekstów liturgicznych towarzyszą zapisy melodii. Badania wykazały, że Pontyfikał powstał najprawdopodobniej w latach 1180-1215 i miał wielu autorów. Niestety brak szerszego materiału porównawczego uniemożliwia jednoznaczne przypisanie Pontyfikału konkretnemu skryptorium w Polsce.

Stan istniejącego od ośmiu wieków Pontyfikału nie jest najlepszy, dlatego ważnym etapem prac było sporządzenie reprintu dzieła, który ograniczy eksploatację oryginału bezcennej księgi.

Luty: Miesiąc miłosierdzia

  Przygotowania do jubileuszowej Eucharystii, zwłaszcza te duchowe, rozpoczęły się rok wcześniej. Ilona Krawczyk- Krajczyńska/ Foto Gość

W dniu głównych obchodów 90. rocznicy pierwszego objawienia Jezusa Miłosiernego w Płocku, popłynęła modlitwa wdzięczności za słowa, które 22 lutego 1931 r., usłyszała 26-letnia wówczas s. Faustyna – słowa nadziei dla całego świata: "Wymaluj obraz według rysunku, który widzisz, z podpisem: »Jezu, ufam Tobie«".

Szczególnie w czasie pandemii koronawirusa dobitniej wybrzmiało to wołanie o Boże miłosierdzie z płockiego sanktuarium. Pamiętał o tym papież Franciszek, który skierował list do biskupa Piotra Libery, a w przeddzień głównych obchodów, na placu św. Piotra w Watykanie powiedział do wiernych z całego świata: - Moja myśl biegnie do sanktuarium płockiego w Polsce, gdzie 90 lat temu Pan Jezus objawił się świętej Faustynie Kowalskiej, powierzając jej szczególne orędzie o Bożym Miłosierdziu. Za pośrednictwem św. Jana Pawła II przesłanie to dotarło do całego świata, a jest nim nic innego jak Ewangelia Jezusa Chrystusa umarłego i zmartwychwstałego, który obdarza nas miłosierdziem Ojca. Otwórzmy przed Nim nasze serca, mówiąc z wiarą: "Jezu, ufam Tobie".

Mszy św. w sanktuarium na Starym Rynku przewodniczył i kazanie wygłosił abp Jan Romeo Pawłowski, sekretarz ds. Reprezentacji Papieskich w Sekretariacie Stanu Stolicy Apostolskiej. – Prosił mnie papież Franciszek, gdy powiedziałem mu, że jadę do Płocka: "módl się tam za mnie i powiedz, żeby tam się za mnie modlono, bo ja głęboko wierzę w Boże miłosierdzie" – powiedział arcybiskup.

Jubileuszowe uroczystości poprzedziły inicjatywy przygotowujące do wydarzenia, m.in. comiesięczne spotkania ze świadkami miłosierdzia i akcja pomocy najuboższym "Smak miłosierdzia".