200 lat minęło... Jubileusz TNP

To historia, ludzie i dziedzictwo, które koniecznie trzeba zachować. Na szczęście zawsze znajdzie się grupa ludzi, która bardziej od innych przejmuje się losami dziedzictwa i dobra wypracowanego przez wcześniejsze pokolenia. To ze względu na tych ludzi i na tę spuściznę, które świadczą przecież o naszej kulturze i tożsamości, obchodzimy ten jubileusz. Wypada, aby tę tradycję narodową podtrzymać, tym bardziej że w Płocku są przechowywane szczątki władców, a to zobowiązuje... – podkreśla ks. prof. Michał Grzybowski, historyk i wieloletni wiceprezes Towarzystwa Naukowego Płockiego.

Gdy w 1957 r. obchodzono 50. rocznicę reaktywacji działalności TNP, Stanisław Kostanecki, prawnik i badacz dziejów Mazowsza, tak uzasadnił "prawo do życia" tego towarzystwa: "Nie można porównać Towarzystwa Naukowego Płockiego ani pod względem dotychczasowych osiągnięć, ani pod względem perspektyw na przyszłość z towarzystwami naukowymi w wielkich miastach, w ośrodkach uniwersyteckich. Inny jest tu zakres działania, inne fundusze i siły. Można natomiast porównać TNP do jednego z dopływów wielkiej rzeki życia naukowego w Polsce. Ten regionalny strumień płynął i płynie przez Mazowsze Płockie, użyźniając rodzimą krainę, a przez to i całą Polskę. Na tym opiera się prawo TNP do życia".

Towarzystwo powstało w czasach, gdy Rzeczpospolita była już pod zaborami. - W czasie niewoli wypatrywano "jaskółek wolności", takich przestrzeni i możliwości, aby zagospodarować taką wolność, jaka wtedy była dana. W czasie, gdy powstała Komisja Edukacji Narodowej, a potem ukształtował się Uniwersytet Warszawski, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie i inne zakłady naukowe, w Kaliszu, Lublinie i Płocku ukształtowały się środowiska ludzi światłych, pełnych zapału i patriotycznego ducha, którzy na polu oświaty i nauki chcieli zrobić coś więcej - wyjaśnia ks. prof. Grzybowski.

Do powstania towarzystwa w Płocku formalnie doszło 3 czerwca 1820 roku. Zawiązało się ono przy ówczesnej Szkole Wojewódzkiej (dawnym kolegium jezuickim, a dzisiejszej Małachowiance). Pierwszym prezesem towarzystwa został biskup płocki Adam Prażmowski, zaś sekretarzem - Kajetan Morykoni, rektor szkoły.

Więcej w papierowym wydaniu "Gościa Płockiego" nr 41 na niedzielę 11 października.