Historia, tym razem szczęśliwie, zatoczyła koło. Po 150 latach, czyli po tym, jak ukazem carskim Czerwińsk został pobawiony praw miejskich, w ramach odwetu za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym, teraz mógł świętować ich przywrócenie.

– Dziękujemy wam, że rozpoczęliśmy tak jak trzeba to święto... Cieszę się, że sprawiedliwości dziejowej stało się zadość – zaznaczył bp Mirosław Milewski, który przewodniczył Mszy św. w bazylice czerwińskiej i życzył mieszkańcom, by budowali przyszłość na trwałych wartościach ich ojców, nie ulegając „duchowi epoki”.

Podczas obchodów wielokrotnie przywoływano arcyciekawą i wybitną historię Czerwińska, który uzyskał prawa miejskie jeszcze w 1373 r. (część biskupia) oraz w 1582 r. (Czerwińsk klasztorny). Jak przypomniał Dariusz Umięcki, historyk, regionalista i dyrektor szkoły w Chociszewie, Czerwińsk był miastem dwóch świętych wzgórz, 4 zakonów – benedyktynów, kanoników regularnych, norbertanek i obecnie salezjanów, a także 4 największych klęsk historycznych, które przyczyniały się do powolnego regresu tego ośrodka, w tym potopu szwedzkiego i dwóch wojen światowych XX wieku.

– Po tych doświadczeniach Czerwińsk potrafił się jednak podnosić jak Feniks z popiołów. Miasto miało w sobie życie, bo mieszkańcy byli ludźmi twardymi, przyzwyczajonymi do walki z żywiołem. Ci ludzie nigdy się nie poddali – oceniał Dariusz Umięcki. – Historia Czerwińska to soczewka historii Polski. Warto przywoływać jego znak rozpoznawczy, to znaczy pierwsze kroki do zwycięstwa pod Grunwaldem w 1410 r. Był to nie tylko niesamowity pomysł forsowania rzeki przez wojsko polskie, ale i sukces myśli technologicznej, bo zbudowano most na łodziach – zauważył wojewoda mazowiecki Konstanty Radziwiłł. Z kolei senator Jan Maria Jackowski zauważył, że Czerwińsk był i jest miastem wielkiej historii, patriotyzmu i przedsiębiorczości.