Nasz pomnik historii! przejdź do galerii

W czasie uroczystej gali w Teatrze Wielkim w Warszawie prezydent Andrzej Duda włączył bazylikę kolegiacką pw. Zwiastowania NMP w Pułtusku do grona najcenniejszych zabytków w kraju, uznając ją za Pomnik Historii.

Rozporządzenie z rąk prezydenta odebrał ks. prał. Wiesław Kosek, proboszcz parafii kolegiackiej pw. św. Mateusza i burmistrz Pułtuska Wojciech Gregorczyk.

- To lista świadectwa naszych dziejów, dziedzictwa materialnego, widocznego, w tak szczególny sposób przemawiającego do chyba każdego człowieka, kiedy znajdzie się w murach tych obiektów, które tętnią historią, które często się zmieniały na przestrzeni dziejów, ale które zawsze mają postać zbliżoną do swojej postaci pierwotnej, choć minęły już stulecia - mówił w czasie gali prezydent Andrzej Duda.

- To niezwykle ważne dla nas. To niezwykle ważne dla każdego narodu, dla jego tożsamości, aby znał swoją tradycję, aby widział swoją historię także poprzez świadectwa jej materialnej obecności - dodał prezydent RP.

Pomniki historii ustanawiane są od 1994 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury Polski. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez prezydenta RP specjalnym rozporządzeniem na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Do tej pory miano pomnika historii nadano 105 obiektom. 10 grudnia wyróżnienie to nadano: zespołowi staromiejskiemu w Przemyślu i Twierdzy Przemyśl, zespołowi pałacowo-parkowemu w Dobrzycy, Stoczni Gdańskiej, pałacykowi Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku, kościołowi pw. św. Anny w Oleśnie, bazylice kolegiackiej w Pułtusku, pustelni pokamedulskiej w Rytwianach, zespołowi staromiejskiemu w Starym Sączu, kolegiacie w Wiślicy, bazylice katedralną we Włocławku, bazylice św. Rocha w Białymstoku, najstarszej kopalnii ropy naftowej w Bóbrce i Zamkowi Piastów Śląskich w Brzegu.

Do tej pory miano pomnika historii w diecezji płockiej nadano płockiej katedrze i bazylice pułtuskiej, kolejne cenne zabytki naszej diecezji również czekają na to wyróżnienie.

Przypomnijmy, że kolegiatę pw. Zwiastowania NMP erygował bp Paweł Giżycki w 1449 r. Jej budowniczym był zapewne Szymon, który kierował również pracami przy katedrze płockiej w 1443 r. Wzniósł on jednonawową świątynię ze znacznie niższym prezbiterium. Później dobudowano do nawy trzy kaplice, m.in. z fundacji bp. Piotra z Chodkowa. Z kolei na początku XVI w. bp Erazm Ciołek wraz z mieszczanami i dziekanem kapituły ufundował dwie wieże na frontonie i kaplicę między nimi. Największe prace i najznamienitsze zmiany dokonały się w połowie XVI w. za sprawą Jana Baptysty z Wenecji, który poprzednio również pracował przy katedrze płockiej. To on był twórcą sklepienia zdobionego freskami, kaplicy Najświętszego Sakramentu, w której umieszczono grobowiec bp. Andrzeja Noskowskiego, oraz zakrystii i kapitularza. W 1613 r. kolegiatę zniszczył pożar, zaś po odbudowie otrzymała ona barokowe wyposażenie, które uległo zmianie w XVIII w., gdy bp Ludwik Załuski ufundował liczne epitafia swoim krewnym.

W 1975 r., na mocy przywileju papieża św. Pawła VI, w jubileuszowym roku 900-lecia diecezji płockiej, kolegiata uzyskała tytuł bazyliki mniejszej.

W świątyni można podziwiać XVIII-wieczny ołtarz główny z obrazem Zwiastowania NMP oraz 14 bocznych ołtarzy. W kaplicy Najświętszego Sakramentu znajduje się cenny obraz renesansowy przedstawiający Zdjęcie z Krzyża. W innych ołtarzach umieszczone są obrazy z XVII-XVIII w. Wśród nich jest najstarszy w diecezji zachowany ołtarz dedykowany św. Stanisławowi Kostce. Organy pochodzą z XIX w.