Płocka metryka kodeksu

Ewangelistarz Płocki rozpoczyna się od 1 niedzieli Adwentu, jak w kodeksach włoskich. Najwięcej podobieństw: w układzie ewangelistarza i wspomnieniu wielu świętych Kościoła Rzymskiego, znaleziono w XI-wiecznych kodeksach watykańskich. - Nie udało się nam jednak odkryć kodeksu, który zawierałby tekst odpowiadający naszemu ewangelistarzowi. Najbardziej zbliżone są kodeksy watykańskie - mówi ks. prof. Misiarczyk.

- Nie wszystko jest rozstrzygnięte, bo kodeks ma pewne znaki zapytania - dodaje płocki badacz, ks. Misiarczyk. Jeśli kodeks powstał w klasztorze benedyktyńskim, to dziwi brak wspomnienia ich zakonodawcy św. Benedykta. Zastanawia również brak wspomnienia św. Zygmunta, jeśli kilkanaście lat wcześniej sprowadzono do Płocka relikwie króla męczennika. Ale to są tajemnice, które na razie nasz ewangelistarz zatrzymuje dla siebie. Na dwuletnie badania nad perykopami dwaj badacze otrzymali grant z Narodowego Centrum Nauki.

Dyskusja wokół ewangelistarza była okazją do ukazania wpływów kulturowych na Kościół płocki w XII wieku. - Mówi się o "płockim renesansie XII wieku", a nasze cenne zabytki i rękopisy są tego świadectwem - mówił ks. Dariusz Majewski, dyrektor Archiwum Diecezjalnego. Wskazał na trzy źródła wpływów kulturowych: biskupów płockich tamtego okresu: zwłaszcza Szymona, Aleksandra z Malonne i Wernera. - To oni otworzyli młodą diecezję płocką na spotkanie z kulturą nadmozańską i bawarsko-frankońską. Był to czas fermentu wywołanego sporem papiestwa z cesarstwem. W drugiej połowie XII wieku silniejsze stały się wpływy rzymskie oraz ściślejsze związki z Małopolską i Krakowem. Był to czas reformy gregoriańskiej - wyjaśniał ks. Majewski.

Kolejnym źródłem wpływów kulturowych była kapituła katedralna w Płocku. - Ona była wtedy środowiskiem kulturotwórczym. Jej prepozyci i prałaci w XII, na nawet w XIII wieku byli duchowni pochodzący spoza Polski. To oni pośredniczyli w sprowadzaniu manuskryptów do Płocka. Wreszcie zakony: zwłaszcza benedyktyni i kanonicy regularni mieli ważny wpływ na kulturę tamtego czasu w naszym regionie - stwierdził ks. Dariusz Majewski.

Ks. prof. Daniel Brzeziński zwrócił uwagę na historię, teologię i tradycję w używaniu księgi liturgicznej, jaką jest ewangelistarz. Ta poszerzona panorama refleksji o historię i liturgię pozwoliła podjąć pełniejsza refleksję nad pergaminową perłą, którą szczyci się i coraz lepiej poznaje diecezja płocka.