Ciechanowskie powroty do źródeł
Od św. Wojciecha i rotundy - misyjnej kaplicy na Farskiej Górze - do kościołów, których już nie ma, na spotkaniu w Ciechanowie.
Dwa gotyckie kościoły i ruiny zamku są częścią bogatej narracji o średniowiecznych świątyniach miasta nad Łydynią. Trzeba do tych istniejących kościołów dodać jeszcze trzy - pw. św. Małgorzaty, św. Piotra i Ducha Świętego oraz kaplicę zamkową pw. św. Stanisława. Niestety, nie zachowały się żadne dokumenty z nimi związane, ale miejscowa tradycja wskazuje, gdzie mogły się one znajdować.
Historia zaczyna się od Farskiej Góry i rzekomej rotundy, która była raczej kaplicą misyjną, wzniesioną w miejscu obecnej fary w drugiej połowie XI wieku. W XIII wieku w tym miejscu zbudowano kościół pw. NMP i ten tytuł zachował się do dnia dzisiejszego przy farze.
Kolejnym z nieistniejących kościołów była świątynia pw. św. Małgorzaty. Powstała w nowo lokowanym mieście i wzmiankowano ją już w 1427 roku. - Z jakiegoś powodu, być może konfliktu między mieszczanami i proboszczem fary, wzniesiono ten kościół. Był właśnie świątynią mieszczan, przy niej działało Bractwo Literatów (związane z rozpowszechnionym w średniowieczu kultem "Matki Bożej od listu"). Choć kościół ten istniał przez kilka wieków, prawdopodobnie nie był nigdy konsekrowany - mówił w czasie spotkania historyk Wojciech Górczyk.
Kolejny kościół w mieście, pw. św. Piotra, był drewniany. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1598 r., co może sugerować, że powstał on nie wcześniej niż ok. połowy XV w. - Możliwe, że został wzniesiony dopiero po pożarze kościoła farnego w 1476 r. i miał tymczasowo zastąpić odbudowywaną świątynię. Nie ma pewności co do jego lokalizacji, został rozebrany ok. roku 1800. W niektórych przekazach bywa również nazywany kościołem śś. Piotra i Pawła.
Wreszcie, w rejonie ul. Warszawskiej, wzniesiono murowany kościół Świętego Ducha, erygowany w 1553 roku. Przy nim były hospicjum i cmentarz. Rozebrano go ostatecznie po 1797 roku.
Na zamku istniała kaplica domowa książąt mazowieckich pw. św. Stanisława, ale w XVII w. była ona już spustoszona - zapisano w dokumentach.
- Potrzeba na nowo podjąć badania archeologiczne w tych miejscach, gdzie dawniej były kościoły. Słuszne będzie dla świadomości mieszkańców Ciechanowa upamiętnienie tych dawnych miejsc kultu - postulowali organizatorzy spotkania w Miejskiej Bibliotece Publicznej.
wp
