Einstein we Lwowie nagrodzony w Płońsku
Filozof przyrody i historyk filozofii polskiej dr hab. Paweł Polak sięgnął po pierwszą Nagrodę im. Jana Jędrzejewicza, która przyznawana jest od tego roku za najlepszą książkę z dziedziny historii nauki i techniki.
Dominik Nowakowski
Samorząd miasta Płońska we współpracy z Komitetem Historii Nauki i Techniki PAN oraz Kasą im. Józefa Mianowskiego – Fundacją Popierania Nauk, pragnąc spopularyzować tak ważną w dziejach rodzimej nauki postać oraz otworzyć się na pisarską twórczość sięgającą do wspomnianej historii, ustanowił cykliczną Nagrodę im. Jana Jędrzejewicza.
- To praca, która próbuje zdiagnozować i przedstawić pewien ciekawy intelektualnie okres recepcji teorii względności Alberta Einsteina, w bardzo żywym intelektualnie przedwojennym środowisku lwowskim, gdzie kształtowała się słynna szkoła matematyczna, gdzie działali wybitni filozofowie przyrody – mówił o zwycięskiej książce dr Pawła Polaka, której tytuł nie mieści się w jednej linijce – „Byłem Pana przeciwnikiem [profesorze Einstein]… Relatywistyczna rewolucja naukowa z perspektywy środowiska naukowo-filozoficznego przedwojennego Lwowa” – prof. nadzw. PAN dr hab. Jarosław Włodarczyk, z Instytutu Historii Nauki PAN w Warszawie, przewodniczący Kapituły Nagrody im. Jana Jędrzejewicza. – Ta książka pokazuje, jak rozmyślania i debata tak często formułowane w druku, sprawiały, że polska nauka nawiązywała bezpośrednią dyskusję z tym, co ważnego działo się w nauce światowej.
Dr Polak przypominając nazwiska m.in. Zachariewicza, Hubera, czy Wolskiego, głównych postaci polemiki wokół teorii względności we Lwowie, stwierdzał podczas swego wykładu: - Spór miał charakter filozoficzny. Interesowano się tym, co w naszym rozumieniu przyrody zmienia teoria względności; wokół tego toczyła się dyskusja. To lwowskie środowisko naukowe doprowadziło do wyznaczenia nowych koncepcji odnośnie filozofowania w kontekście nauki.
- Rozprawę tę uważam za niezwykle cenną, wręcz unikatową, stanowiącą ważne dokonanie dla historii polskiej nauki. Przybliża ona proces recepcji mechaniki relatywistycznej w ośrodku lwowskim, dokonując przy okazji rekonstrukcji obrazu różnych, zapomnianych dziś kręgów lwowskiej inteligencji, biorących udział w tym procesie. Opracowanie to znacząco wzbogaca dotychczasowy obraz środowiska lwowskich inżynierów, ukazując doniosłą role tego gremium w procesie recepcji teorii względności i jego istotny wkład w rozwój refleksji filozoficznej w kontekście nauk przyrodniczych. Książka jest oparta na niezwykle bogatym materiale źródłowym –napisał o książce Polaka ks. prof. Michał Heller
Dominik Nowakowski
