Zilustrowane Credo

– W naszej diecezji z satysfakcją zauważyliśmy, że zanim jeszcze pojawił się papieski dokument [list apostolski BXVI „Porta fidei” – przyp. red.], ks. prof. dr hab. Ryszard Knapiński, członek naszego prezbiterium, użył tej nazwy na określenie Drzwi Płockich, które 20 lat wcześniej poddał dogłębnej interpretacji w przełomowej rozprawie naukowej pt. „Credo Apostolorum w romańskich Drzwiach Płockich”. Dało to nam asumpt do tego, aby właśnie płockie Porta fidei uczynić znakiem rozpoznawczym Roku Wiary w naszej diecezji i zbliżającego się 43. Synodu Diecezjalnego – podkreślił bp Piotr Libera, otwierając sesję naukową, poświęconą romańskim Drzwiom Płockim.

Ks. prof. Ryszard Knapiński, który jest kierownikiem Katedry Historii Sztuki Kościelnej KUL, mówił podczas sesji o ikonografii katedralnych wrót i podobnych do nich przedstawieniach w sztuce europejskiej na przestrzeni wieków. Tematem referatu kolejnego gościa, dr Joanny Olchawy z Magdeburga, była ocena wartości stylu brązowych Drzwi Płockich.

W popołudniowym bloku wykładów prof. Jerzy Strzelczyk z UAM w Poznaniu przedstawił postać i znaczenie budowniczego i fundatora katedry bp. Aleksandra z Malonne na tle ówczesnej sytuacji Kościoła w Europie, czyli w I połowie XII wieku. O roli katedralnych wrót płockich w dyplomacji kościelnej i świeckiej Europy tamtego wieku opowiadał dr Thomas Dahms z Hornburga. Zawikłane losy tego zabytku i rozmaite koncepcje jego pochodzenia przedstawił wykład prof. Borysa Kowalewa, z Nowogrodu Wielkiego.

– Płockie Drzwi reprezentują ikonografię Kolegium Apostolskiego, nie pojedynczych apostołów. Wkraczamy więc w taki obszar badawczy, w którym przedmiotem obrazowania i kultu jest całe Kolegium – mówił ks. prof. Ryszard Knapiński, który w swojej interpretacji Drzwi Płockich nawiązał do dawnej tradycji chrześcijańskiej o powstaniu Credo, czyli Składu Apostolskiego. Według niej, po Zesłaniu Ducha Świętego, a przed wyruszeniem na misję głoszenia Ewangelii każdy z Apostołów sformułował jeden z 12 artykułów modlitwy „Wierzę w Boga”. Zdaniem ks. prof. Knapińskiego, można wyróżnić aż pięć typów ilustrowanych przedstawień Credo Apostolskiego, które pojawiają się w religijnej sztuce europejskiej. Bogaty zbiór tych przedstawień został zaprezentowany na wystawie: „Credo – bramą Wiary” otwartej razem z ekspozycją „Porta fidei” w płockim Spichlerzu jako wydarzenia towarzyszące sesji.

Drzwi Płockie zostały odlane w ludwisarni w Magdeburgu z inicjatywy ówczesnego pasterza diecezji płockiej, bp. Aleksandra z Malonne w latach 1152–1154 dla wzniesionej niewiele wcześniej romańskiej katedry płockiej. Około stu lat później, podczas najazdu Litwinów i Prusów, zostały zagrabione i w XV zawisły w Soborze św. Zofii w Nowogrodzie Wielkim. W płockiej katedrze od 30 lat znajduje się brązowa kopia tego zabytku.