Płock. Aby religia i patriotyzm nie stały się samolubstwem przejdź do galerii

Dźwiękami poloneza a-moll "Pożegnanie Ojczyzny" w wykonaniu wiolonczelistki Katarzyny Beresińskiej rozpoczął się w Mediotece Książnicy Płockiej spektakl "Ojczyznę trzeba znać!", w którym wystąpili Izabela Drobotowicz-Orkisz i Władysław Byrdy, aktorzy krakowskiego Teatru Hagiograf im. św. Teresy z Lisieux. Dobrze znani w Płocku artyści wystąpili tym razem z czytaniem performatywnym pism Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej i jej syna Władysława Zamoyskiego.

Ponieważ ten rodzaj sztuki zakłada uczestnictwo aktorów, którzy czytają tekst według wcześniej ustalonego podziału, nie budując postaci i nie grając, kunszt wykonawców nadał realistyczne i niepowtarzalne zabarwienie emocjonalne wybranym fragmentom pism sługi Bożej i jej syna. Na scenie Mediateki wybrzmiały m.in. takie jej myśli:

Dla mnie Bóg to porządek: moralny, intelektualny i materialny. Czyniąc porządek w swej duszy, w mych myślach, w mych uczuciach, w moim pokoju, na moim biurku, w moich szufladach, w moich wydatkach, w mojej pracy, w moim rozkładzie dnia, znajduję Boga, łączę się z Nim, kocham Go i modlę się do Niego.

Jadwiga z Działyńskich Zamoyska urodziła się 4 lipca 1831 r. w Warszawie, w burzliwym czasie powstania listopadowego. Po śmierci męża, gen. Władysława Zamoyskiego, pod wpływem idei oratorian i tworzenia stowarzyszeń religijnych bez obowiązkowych ślubów zakonnych, postanowiła założyć w wielkopolskim Kórniku Szkołę Domowej Pracy Kobiet. Program nauczania Szkoły Zamoyskiej obejmował wychowanie religijne i zajęcia praktyczne z szycia, haftu i gotowania, ale także z rysunku, literatury, geografii, historii Polski oraz naukę śpiewu. Naczelnym hasłem zakładu była potrójna praca: duchowa, fizyczna i umysłowa. Symbolizowało ją godło szkoły: krzyż, kądziel i książka. Hasło znalazło swój wyraz w hymnie zakładowym: "Służyć Bogu – służąc ojczyźnie, służyć ojczyźnie – służąc Bogu".

Zamoyską cechowały bezkompromisowość, ofiarna miłość do Polski, a także brak tolerancji dla wad narodowych. "My jesteśmy okropnie zmysłowi, zmysłowi fizycznie, duchowo i umysłowo […] u nas religia i patriotyzm są zmysłowe i dlatego wszystkim rządzi nie rozum i wola, ale uczucie to jest zmysły, inaczej mówiąc samolubstwo" – uważała Zamoyska.

W swoim dziele "O miłości Ojczyzny" napisała: "Człowiek w istocie należy przede wszystkim do Boga, który go dla chwały swojej stworzywszy chce, by on Go znał, kochał i wiernie Mu służył, i to jest dla każdego pierwszym obowiązkiem. Ale ten bezpośredni obowiązek służenia Bogu składa się właśnie z mnóstwa obowiązków pośrednich. I tak, człowiek należy do rodziny, której powinien odpłacać się za to, co od niej i przez nią otrzymał; należy do społeczeństwa, którego jest członkiem i dla którego być powinien, i to z woli Bożej, członkiem pożytecznym; należy do ziemi, która go zrodziła i względem której ma obowiązki obywatelskie; należy wreszcie do ojczyzny, której stanowi cząstkę żywotną, której chwała i pomyślność od niego w części zależą, ojczyzny, którą winien znać i kochać, ażeby móc jej wiernie służyć, królestwo Boże w niej szerząc. Ojczyznę zatem trzeba znać: znać jej dzieje, jej język, jej właściwe cechy, jej warunki bytu ekonomiczne, społeczne i polityczne, gdyż z obeznania się z jej sprawami ubiegłymi i bieżącymi, z jej zasobami materialnymi i moralnymi wynika możność służenia jej rozumnie i skutecznie. W rzeczy samej, ludzie najbardziej pod względem narodowym wykształceni, zwykle najpożyteczniej ojczyźnie służą".

W 2012 r. w Poznaniu rozpoczęto proces beatyfikacyjny Jadwigi Zamoyskiej. Uchwałą Sejmu zdecydowano o ustanowieniu roku 2023 – Rokiem Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej.