Diecezja płocka. Liturgia w czasie pandemii koronawirusa

ks. Włodzimierz Piętka ks. Włodzimierz Piętka

publikacja 27.03.2020 23:54

Ważne rozporządzenie biskupa płockiego o sprawowaniu czynności liturgicznych w czasie stanu epidemii.

Nieliczni wierni na modlitwie w katedrze płockiej. Nieliczni wierni na modlitwie w katedrze płockiej.
ks. Włodzimierz Piętka /Foto Gość

Biskup płocki przedłużył dyspensę od udziału w niedzielnej Mszy św. do Wielkanocy włącznie, a wszystko "w trosce o zdrowie i odpowiedzialność za innych". Oznacza to, że nieobecność na Mszy św. w Niedzielę Palmową i Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego nie będzie grzechem.

"Ufajmy, że im bardziej zmobilizujemy się jako społeczeństwo do przezwyciężenia kryzysu, tym szybciej i z tym większą radością zgromadzimy się wokół ołtarzy w naszych kościołach, by dziękować Bogu za dar nowego życia" – napisał bp Piotr Libera w specjalnym zarządzeniu, opublikowanym 23 marca.

Dokument jest bardzo ważny w tym wyjątkowym czasie, gdy obowiązują specjalne obostrzenia dotyczące bezpieczeństwa i higieny. Dotyczy on sprawowania sakramentów i sakramentaliów, m.in. pogrzebu, w tym czasie na terenie diecezji płockiej. Zarządzenia te opierają się na dokumencie watykańskiej Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z 19 marca 2020 r. i na Wskazaniach Prezydium Konferencji Episkopatu Polski z 21 marca 2020 r.

"Powinna nami w tych dniach kierować troska o zapobieżenie rozprzestrzenianiu się wirusa, chroniąc przez zakażeniem nim wiernych, ale także broniąc od infekcji kapłanów – szafarzy sakramentów świętych" - napisał biskup.

"Obecny czas jest weryfikacją autentyczności naszej troski o chorych, ubogich i starszych. Jeśli to możliwe, proszę o przekazanie w tym roku ofiar zebranych na kwiaty do Grobu Pańskiego lub innych środków parafialnych na dzieła miłosierdzia w danej wspólnocie. W szczególny sposób zwracam się do wspólnot parafialnych o pomoc osobom, które w wyniku obecnych zawirowań tracą pracę, by wesprzeć ich w poszukiwaniu nowych zajęć dla utrzymania rodziny" – napisał biskup płocki.

W swym dokumencie biskup płocki przypomina, że osoby, które są objęte kwarantanną, nie mogą uczestniczyć w liturgii i nabożeństwach w kościołach. W przypadku jakiejkolwiek posługi wobec tych osób konieczna jest zgoda władz sanitarnych oraz poinformowanie telefoniczne kancelarii Kurii Diecezjalnej. Biskup prosi, aby kościoły pozostawały otwarte w ciągu dnia dla indywidualnej modlitwy wiernych, także z wystawionym Najświętszym Sakramentem. Codziennie o godz. 20.30 duszpasterze modlą się w kościołach na różańcu w intencji chorych i opiekujących się nimi oraz służb medycznych. Aż do odwołania wszystkie niedzielne Msze Święte są kończone śpiewem Suplikacji.

"Uwzględniając kan. 944 §2 KPK, zarządzam, aby w czasie stanu epidemii nie organizować indywidualnych lub grupowych procesji z Najświętszym Sakramentem poza terenem kościelnym, na ulicach, w powietrzu czy na wodzie. To samo dotyczy Dróg Krzyżowych na ulicach miast i wsi oraz wychodzenia kapłanów z relikwiami lub figurami poza obręb placu kościelnego. Starajmy się zachować w tych dniach powagę modlitwy i rozumne traktowanie wiary katolickiej" – napisał płocki ordynariusz.

Praca w kancelariach parafialnych powinna być ograniczona do kontaktów telefonicznych lub mailowych, poza koniecznymi przypadkami.

"Jeszcze raz wzywam wszystkich, zarówno duchownych, jak i świeckich, do unikania zabobonnego i magicznego podejścia do wiary w czasie pandemii. Zaczerpnijmy zdrową naukę o Bożym miłosierdziu z Pisma Świętego i Tradycji. Wszystkie powyższe zarządzenia służą roztropnej trosce o zbawienie oraz zdrowie i życie kapłanów i wiernych. W trudnym dla nas czasie pandemii szukajmy Boga nie tylko na modlitwie i w trosce o własne zbawienie, ale także w samarytańskiej pomocy drugiemu człowiekowi" – zachęca biskup.

Jak jest więc sprawowana liturgia w czasie pandemii?

Przede wszystkim należy pamiętać o zachowanie przepisu władz państwowych o limicie 5 osób, które mogą uczestniczyć w obrzędach liturgicznych, oprócz osób sprawujących kult religijny (kapłana czy kapłanów, usługującego pełnoletniego ministranta i organisty), jeśli nie będą ogłoszone inne normy prawa państwowego. Pierwszeństwo w udziale w liturgii powinno dać się wiernym, którzy zamówili na przykład intencję mszalną. Należy zadbać o przynajmniej jednometrowy dystans między uczestnikami liturgii. Na drzwiach świątyń proszę wywiesić kartkę z informacją następującej treści: "Zgodnie z zarządzeniem władz państwowych i kościelnych w kościele może znajdować się jednocześnie maksymalnie 5 uczestników liturgii".

  • Chrzest - sprawowanie tego sakramentu, poza niebezpieczeństwem śmierci, należy odłożyć, aż ustanie czas pandemii. Jeśli jednak sakrament ten miał być teraz udzielany, to należy roztropnie celebrować go poza Eucharystią, w czasie ustalonym z rodzicami dziecka. Bardziej wskazana jest forma chrztu jednego dziecka, powinno się unikać chrztu wielu dzieci podczas jednej celebracji, pamiętając zawsze o rozporządzeniu o liczbie uczestników ograniczonej jedynie do 5 osób. Do sprawowania liturgii chrzcielnej za każdym razem należy używać nowo poświęconej wody i bezwzględnie dezynfekować przed i po użyciu naczynia używane do liturgii chrzcielnej. Namaszczenie krzyżmem świętym powinno być poprzedzone i zakończone dezynfekcją dłoni kapłana. Kapłan powinien zawsze zachować odpowiedni dystans od chrzczonego dziecka oraz rodziców i chrzestnych.
  • Bierzmowanie - do Wielkanocy zostaje zawieszone sprawowanie tego sakramentu w diecezji płockiej.
  • Eucharystia – W czasie przekazywania znaku pokoju należy ograniczyć się do skłonu głowy w stronę innych uczestników liturgii. Tam, gdzie to możliwe, na czas trwania epidemii, księża powinni zrezygnować z koncelebry. Należy wprowadzić w życie sposób udzielania Komunii św. na rękę. Nawet jeśli nie powinno się nikomu nakazywać przyjmowania Komunii św. w takiej formie, należy jednak uświadamiać wiernym powagę sytuacji oraz troskę o to, by nie tylko przyjmujący uniknęli zarażenia, ale także kapłan, często jedyny szafarz w danej wspólnocie parafialnej, został ustrzeżony od infekcji. Biskup przypomina, że w czasie trwania stanu epidemii osoby uczestniczące w liturgii Mszy św. za pomocą mediów mogą korzystać z daru Komunii duchowej. Aż do odwołania zostaje wstrzymana posługa nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej w parafiach.
  • Na chwilę obecną terminy Pierwszych Komunii św. i Uroczystego Odnowienia Przyrzeczeń Chrztu św. nie ulegają zmianie, ale dalsze decyzje zostaną podjęte po roztropnym rozpatrzeniu sytuacji w Polsce, po Wielkanocy. Ksiądz biskup prosi, aby proboszczowie zadbali o prowadzenie przygotowania do tych uroczystości za pomocą mediów i internetu.
  • Sakrament pokuty i pojednania - W pierwsze piątki miesiąca powinno się roztropnie ograniczyć udawanie się z sakramentami do domów, zawsze z zachowaniem zasad bezpieczeństwa. Ostateczną decyzję w tej sprawie podejmuje po rozeznaniu ks. proboszcz. Podczas spowiedzi kapłani powinni zachować daleko idącą ostrożność. Warto udostępnić wiernym numer telefonu i adres mailowy, by również w taki sposób mogli umówić się na indywidualną spowiedź z duszpasterzem. Chociaż właściwym miejscem sprawowania spowiedzi indywidualnej jest konfesjonał, zabezpieczony folią i często dezynfekowany, to w miarę możliwości należy przystosować do sprawowania sakramentu pokuty i pojednania oddzielne, wentylowane kaplice lub pomieszczenia w obrębie kościoła (np. zakrystie) lub poza nim (np. sale parafialne). W czasie spowiedzi można używać masek ochronnych. Na zakończenie celebracji sakramentu spowiednik nie daje do ucałowania wiernym stuły. Należy zachęcać wiernych, aby w miarę możliwości odłożyli spowiedź wielkanocną na czas po ustaniu stanu epidemii. W Polsce spowiedź i Komunia wielkanocna są praktykowane aż do uroczystości Trójcy Przenajświętszej (7 czerwca 2020 roku). „Proszę wiernych, aby wzięli pod uwagę możliwości parafii oraz zdrowie szafarzy sakramentu pokuty i roztropnie zaplanowali przystępowanie do spowiedzi, co może być, poza niebezpieczeństwem śmierci, przełożone na późniejszy czas po ustaniu pandemii” – napisał biskup. Po pandemii każda z parafii, w porozumieniu z innymi kapłanami w dekanacie, zorganizuje dzień spowiedzi.
  • Sakrament namaszczenia chorych - sprawowanie tego sakramentu należy ograniczyć do przypadków niebezpieczeństwa śmierci.
  • Sakrament małżeństwa - jeśli narzeczeni uznają, że w obecnych warunkach chcą otrzymać błogosławieństwo sakramentalnego związku małżeńskiego, to duszpasterze powinni im to umożliwić. Należy wciąż jednak pamiętać o limicie pięciu osób, które mogą uczestniczyć w obrzędach liturgicznych w czasie epidemii. Spotkania dla narzeczonych w formie weekendowej oraz w dekanatach mogą być prowadzone w czasie stanu epidemii jedynie zdalnie, za pomocą internetu.
  • Pogrzeb - w planowaniu uroczystości pogrzebowych należy zachować przepisy sanitarne władz państwowych, także obowiązujące w przypadku osób zmarłych na choroby zakaźne. W uroczystości może zatem wziąć udział maksymalnie pięć osób z najbliższej rodziny zmarłego, nie licząc sprawujących kult religijny (kapłana, usługującego i organisty) oraz osób zatrudnionych przez zakład pogrzebowy. Pogrzeb należy ograniczyć do stacji w kościele oraz stacji przy grobie. Nie wolno w czasie stanu epidemii organizować modlitwy w domu oraz konduktu pogrzebowego na cmentarz. Biskup diecezjalny zdecydował, że w czasie stanu epidemii Msze św. pogrzebowe winne być sprawowane w kościołach, a nie w kaplicach pogrzebowych. Obowiązuje zakaz otwierania trumny, zarówno w świątyni, jak i na cmentarzu.