To właśnie mazowieccy Piastowie – począwszy od Konrada – tego od sprowadzenia Krzyżaków do Polski – stworzyli państwo, które liczyło się na mapie środkowej Europy.

Inteligentni, odważni, czasem okrutni, przez trzy wieki utrzymywali jego niepodległość, próbowali sięgać po tron w Krakowie, kolonizowali Podlasie i Ruś, umiejętnie lawirowali między ówczesnymi potęgami: Polską, Czechami, Zakonem Krzyżackim, Litwą.

Ciechanowska wystawa jest ekspozycją multimedialną. W basztach, na poszczególnych piętrach z półmroku docierają do nas głosy sprzed kilkuset lat.

Oto mnich opowiada o sprowadzeniu przez Konrada Mazowieckiego Krzyżaków i fatalnych rezultatach tego kroku. Krzyżak oponuje twierdząc, że posunięcie to wzmocniło Mazowsze przede wszystkim uwalniając je od morderczych najazdów Prusów i Jaćwingów. Głos zabiera wreszcie sam Konrad. Broni się przekonując, że nie miał innego wyjścia.

Słuchamy rozmowy najsłynniejszego chyba (oczywiście po Konradzie) mazowieckiego Piasta Janusza I zwanego Starym i jego żony – Litwinki Anny Danuty. Zamkowy bard (w tym wypadku znany ciechanowski archeolog z Muzeum Szlachty Mazowieckiej Marek Piotrowski) rapuje (tak!) o porwaniu księcia przez Krzyżaków.

Multimedialną formę ma też opowieść o wygaśnięciu linii mazowieckich Piastów. Słuchamy rozmowy ostatnich książąt: Stanisława i Janusza. O co kłócą się młodzi dynaści? O kobietę. Konkretnie o Katarzynę Radziejowską, wojewodziankę płocką, kochankę obu książąt, oskarżaną o ich późniejsze otrucie. Widzimy obrady specjalnej komisji śledczej, która po burzliwych obradach dochodzi do wniosku, że Stanisław i Janusz zmarli śmiercią naturalną. Po zgonie ostatniego mazowieckiego Piasta Janusza – w 1526 król Zygmunt Stary wcielił Mazowsze ciechanowskie, czerskie i warszawskie do Korony Królestwa Polskiego. Straciliśmy niepodległość, ale zyskała Rzeczpospolita.

Bardzo ciekawa jest także historia pierwszego, jeszcze przed orłem, godła Mazowsza, czyli smoka. Zwiedzający wystawę dowiedzą się, że godło to może wywodzić się z... Wysp Brytyjskich i mieć związek z legendarnym królem Arturem, poprzez – najmłodszego syna ostatniego anglosaskiego władcy Anglii Harolda Godwinsona. Pokonany i zabity w bitwie pod Hastings przed Normanów Wilhelma Zdobywcy, miał kilku synów, z których najmłodszy – Magnus po latach tułaczki trafił na Śląsk, gdzie został komesem wrocławskim. Bolesław Krzywousty uczynił go komesem czerskim. Magnus zmarł na Mazowszu. I to właśnie jemu przypisuje się przyniesienie smoka z Kornwalii na Mazowsze.

Opuszczających wystawę żegna zakuty w kajdany więzień zamkowego lochu. Jęcząc powtarza, że jest niewinny, że ktoś inny jest winny. Co ciekawe napis tej treści znaleziono na ścianie w drugiej z baszt, gdzie przed wiekami mieścił się zamkowy areszt.

Autorem scenariusza wystawy jest Daniel Sukniewicz. Dlaczego wybrał Ciechanów? - Bo chyba tu najmocniej bije serce Mazowsza – stwierdził podczas otwarcia. W historyczne role wcielili się aktorzy amatorskiego teatru ”Rozmyty Kontrast”, kierowanego przez Andrzeja Liszewskiego, a działającego przy Powiatowym Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie im. Marii Konopnickiej. Wicedyrektor Muzeum Szlachty Mazowieckiej Krzysztof Antoni Sobczak specjalnie podziękował za pomoc i współpracę przy organizacji wystawy dyrektor PCKiSz, Teresie Kaczorowskiej.