W cieniu Wielkiej Wojny

Wojciech Ostrowski

publikacja 25.07.2014 21:18

Modlitwą na wojennych cmentarzach, okolicznościowymi wystawami i rekonstrukcją historyczną w Przasnyszu i okolicach upamiętniono wydarzenia z 1914 roku.

W modlitwie ekumenicznej na cmentarzu wojennym z lat 1914-1918 uczestniczyli m.in. członkowie grup rekonstrukcji historycznej W modlitwie ekumenicznej na cmentarzu wojennym z lat 1914-1918 uczestniczyli m.in. członkowie grup rekonstrukcji historycznej
Wojciech Ostrowski

Zaczęło się na przasnyskim rynku. Wśród zapadających ciemności na frontowej ścianie ratusza pojawiły się powiększone archiwalne zdjęcia przedstawiające wojenne zniszczenia miasta. Chwilę później na scenę, którą tego wieczoru był rynek, wkroczyli żołnierze w carskich i pruskich mundurach. Twórcami niezwykłego, plenerowego widowiska "Przasnyski Feniks" byli artyści z warszawskiego Teatru Makata. Za pomocą światła, dźwięku i pantomimy przedstawili artystyczną wizję wydarzeń pierwszej wojny światowej, które doprowadziły do odrodzenia się niepodległej Polski.

Następnego dnia w tym samym miejscu stanęły carski lazaret, budka wartownicza ze szlabanem oraz poczta polowa, w której można było otrzymać specjalne karty pocztowe z okolicznościową pieczęcią. Można było też zobaczyć cywilów w strojach sprzed 100 laty. W ten sposób realia życia codziennego na linii frontu wschodniego pierwszej wojny światowej z powodzeniem odtworzyli członkowie grup rekonstrukcyjnych: 14. Pułk Strzelców Syberyjskich z Przasnysza oraz Ludności Cywilnej z Mławy.

Podczas pikniku historycznego na przasnyskim rynku zaprezentowana została wystawa broni, amunicji i odznak z okresu 1914-1918, ze zbiorów Muzeum Oręża i Techniki Użytkowej z Kobyłki oraz wystawa planszowa ”Drogi do niepodległej” z Muzeum Niepodległości w Warszawie ukazująca dzieje walki o niepodległość w latach 1905-1921. Dodatkową atrakcję stanowiło przybycie kawalkady samochodów uczestniczących w Rajdzie Pojazdów Zabytkowych, zorganizowanym przez Bank Spółdzielczy w Ciechanowie. II Ośrodek Radioelektroniczny z Przasnysza zorganizował punkt kontrolny, w którym można było obejrzeć współczesne wyposażenie i sprzęt wojskowy. Zainteresowało to zwłaszcza dzieci, które chętnie zakładały maski gazowe, kamizelki kuloodporne i oglądały broń. Specjalnie na piknik jednostka przygotowała prezentację wojskowych grup specjalnych, podczas której dokonano widowiskowego przeszukania i zatrzymania podejrzanych.

Pod wieczór rocznicowe obchody przeniosły się do pobliskiego Jednorożca, gdzie znajduje się największy na tym terenie cmentarz wojskowy z okresu pierwszej wojny światowej. W modlitwie ekumenicznej w intencji spoczywających tam żołnierzy z rosyjskiej i niemieckiej armii uczestniczyli: ks. Tomasz Czarnowski, wikariusz z parafii św. Floriana w Jednorożcu (do 1992 r. parafia należała do diecezji płockiej, obecnie wchodzi w skład diecezji łomżyńskiej), ks. ppłk Andrzej Jakimiuk z Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego, przedstawiciele władz samorządowych, członkowie grup rekonstrukcji historycznej. Ks. Tomasz Czarnowski odczytał modlitwę nadesłaną z Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego. Następnie uczestniczące w uroczystości grupy rekonstrukcyjne przemaszerowały przez wieś. Szczególna atrakcję stanowili konni rekonstruktorzy oraz replika carskiego pojazdu pancernego Russo-Balt, który po raz pierwszy zaprezentowano publicznie. Korzystając z takich właśnie wozów bojowych, Rosjanie dokonali pierwszego w historii przełamania linii obronnych za pomocą oddziału pancernego w lutym 1915 r. podczas pierwszej bitwy przasnyskiej. Uwieńczeniem obchodów w Jednorożcu była rekonstrukcja walk o tę miejscowość w 1915 r.

Następnego dnia w Muzeum Historycznym w Przasnyszu została otwarta nowoczesna, multimedialna wystawa stała: "Wielka Wojna w Przasnyszu. 100. rocznica wybuchu I wojny światowej". O walkach na ziemi przasnyskiej barwnie opowiedział, ilustrując prezentację archiwalnymi zdjęciami ze swoich zbiorów, kolekcjoner Jacek Furmańczyk z Płocka. Nie mniej interesujący okazał się wykład prof. Sławomira Gonkowskiego z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego "Od konia bojowego do świetlika świętojańskiego. Zwierzęta w czasie wojny 1914-1918". Jak się okazało, walczący na frontach pierwszej wojny światowej żołnierze korzystali nawet z takich zwierząt jak ślimaki, kanarki czy robaczki świętojańskie, których używano do... oświetlania ziemianek.

Ostatnim akordem trzydniowych obchodów była rekonstrukcja bitwy przasnyskiej, którą zorganizowano we wsi Górki, niedaleko Czernic Borowych. Wzięły w niej udział grupy rekonstrukcyjne z kraju oraz rekonstruktorzy z Rosji. Tak jak przed 99 laty znów starły się ze sobą odziały rosyjskiego cara i niemieckiego cesarza. Publiczność obejrzała ciekawe widowisko historyczne. Nie przeszkodził nawet ulewny deszcz, w którego strugach przebiegał początek walk. Jeszcze raz można było zobaczyć wspomniany już pojazd pancerny Russo-Balt. Tym razem zaprezentowano go w akcji, jako jednego z głównych uczestników walki. Rekonstrukcję pojazdu umożliwiło zaangażowanie rekonstruktorów z Przasnyskiego Stowarzyszenia Historii Ożywionej – głównego organizatora obchodów rocznicowych w Jednorożcu i Górkach. Podziw zgromadzonej na rekonstrukcji w Górkach widowni wzbudził pokaz konnych akrobacji, czyli tzw. dżygitka.

Stowarzyszenie podpisało niedawno z Adamem Struzikiem, marszałkiem województwa mazowieckiego, umowę na realizację projektu "Szlak frontu wschodniego I wojny światowej - II etap". Pieniądze unijne umożliwią oznakowanie szlaku działań wojennych z lat 1914 -1918 na Mazowszu oraz renowację fragmentu zabytkowego zespołu podworskiego w Chojnowie.