Ekspozycja została przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej w 75. rocznicę powołania życia instytucji.

- Wystawa ukazuje, na jaką skale działalność Polaków w podziemiu wiązała się z ratowaniem Polaków pochodzenia żydowskiego. Polaków, którzy byli w getcie, byli z tego getta w tajny sposób przechwytywani i umieszczani w budynkach, gdzie otrzymywali schronienie - mówi Michał Kisiel, dyrektor Domu Polonii w Pułtusku.

Jak przyznaje, w społeczeństwie polskim podczas wojny uwidoczniła się cała gama zachowań, od najbardziej bohaterskich i szlachetnych po zdradzieckie i nikczemne.

- Wielką zasługą Polaków jest to, że wbrew celowo stworzonym ku temu warunkom, potrafili pokazać, że nigdy jako naród i jako społeczeństwo nie pozwolili odebrać sobie ludzkiej godności, moralności i człowieczeństwa. Jednym z najpiękniejszych tego przejawów była właśnie działalność "Żegoty", która symbolizowała gotowość narażenia życia własnego i swych najbliższych do ratowania cudzego życia - zwraca uwagę Kisiel.

Wystawa, w polsko-angielskiej wersji językowej, składa się z 18 kompletów plansz wystawowych o formacie 210x100 cm. Na wystawie wykorzystano ilustracje pochodzące ze źródeł, m.in.: Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Archiwum Federalnego, Biblioteki Publicznej Nowego Jorku, Muzeum Powstania Warszawskiego, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie, Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz ze zbiorów prywatnych.

Rada Pomocy Żydom kryptonim "Żegota" była unikalną, tajną organizacją afiliowaną przy polskich władzach. Jej celem było ratowanie żydowskich współobywateli, masowo mordowanych przez okupanta niemieckiego w latach II wojny światowej. Ryzykując własnym życiem, cywilni konspiratorzy ocalili z zagłady co najmniej kilka tysięcy osób.

"Żegota" była organizacja założoną przez Polaków, dla ratowania Polaków pochodzenia żydowskiego. Organizacja, która pomogła ok. 20 tys. osobom.

Warto podkreślić, że "Żegota" nie działała jedynie wokół getta, ale swój zasięg miała na całą Polskę. Na planszach wskazane są miejsca, miasta, miasteczka czy wioski, w których "Żegota" działała w sposób tajny i ratowała tysiące ludzi od holocaustu.

Autorami wystawy są dr Marcin Urynowicz i dr Paweł Rokicki. Wystawę można oglądać w dolnym krużganku zamkowym Domu Polonii do połowy lutego.